Bezpośrednią przyczyną tego stanu jest rozregulowana  hydrologia, z procesami typowymi dla terenów posusznych. Remineralizacja, murszenie, zanik właściwości retencyjnych, szybki spływ sezonowych wód powierzchniowych (opadowych), wielkie tempo sukcesji krzewów… Wszystko to nastąpiło w wyniku wcześniejszego osuszenia terenu oraz spowodowało znaczne zubożenie bioróżnorodności i wycofanie się wielu gatunków z miejsca, które ze względu na swoje położenie powinno być/mogłoby być jednym z najcenniejszych w skali kraju i Europy. Przede wszystkim z uwagi na awifaunę.  

 

Zmiany w hydrologii doliny Ujścia Warty spowodowane zostały działalnością człowieka w ostatnich 3 wiekach. Oznaczało to dramatyczną zmianę warunków zasilania ekosystemów bagiennych, które w tym rejonie powstawały albo w wyniku trwałego podtopienia wodami gruntowymi, albo na skutek corocznych, wiosennych zalewów rzek Warty i Odry. Doprowadziło to do zatrzymania procesów torfotwórczych i degradacji związanych z nimi ekosystemów. W ostatnim dwudziestoleciu nałożyło się na to zjawisko zanikania cennych pod względem przyrodniczym obszarów kształtowanych przez tradycyjne rolnictwo - na skutek rezygnacji lokalnych rolników z użytkowania trudnodostępnych i niskowydajnych bagiennych łąk (użytków zielonych).

 

W rezultacie zaobserwowano stały spadek liczebności rzadkich i zagrożonych gatunków ptaków przystępujących do lęgów na obszarze Polderu Północnego, aż do praktycznie zupełnego ich wycofania się jako gatunków lęgowych (np. błotniaków, kaczek łąkowych, ptaków siewkowych). Główną przyczyną są tutaj szczególne warunki hydrologiczne, które przyczyniają się do dalszego pogarszania się warunków siedliskowych. Dlatego też prowadzone w latach 2004-2008 działania zmierzające do ograniczenia tempa sukcesji roślinnej i degradacji siedlisk ptaków nie przyniosły rezultatu w postaci wzrostu liczebności awifauny lęgowej związanej z obszarami wodno-błotnymi.

 

Zabrakło działań ukierunkowanych na powstrzymanie niekorzystnych zjawisk wodno-glebowych – zasadniczo zbyt szybki odpływ wód z Polderu powodujący murszenie torfów, mineralizację gleb osadowych, utratę właściwości retencyjnych, narastające tempo sukcesji krzewów i drzew. W tych warunkach szczególnie ptaki siewkowe, które są jednym z priorytetów projektu, nie mogą się tam ani pożywiać (brak odpowiednich bezkręgowców w zbrylonej glebie lub niemożność dotarcia do nich), ani skutecznie legnąć (przesuszony teren ułatwia penetrację drapieżników lądowych, zaś liczne zakrzewienia zapewniają kryjówkę lub dogodne punkty obserwacyjne dla drapieżników skrzydlatych). Niezbędne stało się powiązanie zadań czynnej ochrony siedlisk (wykonywanej przy pomocy wypasu i wykaszania) z kompleksowym zarządzaniem wodami Polderu Północnego ukierunkowanym na podwyższenie poziomu wód gruntowych i zastoisk, co w konsekwencji zapewni dogodne i stabilne warunki dla awifauny wodno-błotnej i odwróci proces zaniku bioróżnorodności.

 

Stan techniczny rowów na terenie wszystkich obrębów należy określić jako bardzo zły. Wszystkie cieki są mocno zarośnięte i zamulone w tak dużym stopniu, że ich głębokość jest praktycznie równa zeru. Podczas badań terenowych nie zinwentaryzowano ani jednego rowu melioracji szczegółowych, który byłby sprawny technicznie. Pozostałości dawniej bardzo gęstej sieci melioracyjnej w obecnym stanie jedynie przyspieszają i wzmagają procesy przesuszania. Na dzień dzisiejszy nie ma możliwości wykorzystania istniejącej sieci melioracyjnej do regulacji stosunków powietrzno-wodnych w profilu glebowym na terenie Polderu Północnego PNUW.

Nie ma technicznej możliwości podniesienia i utrzymania odpowiedniego poziomu wody w gruncie lub na jego powierzchni (ogólnie: zarządzania wodą). Tymczasem tylko takie działanie mogłoby powstrzymać postępującą degradację terenu, w tym zanik wartości przyrodniczych. 

 

Działania zmierzające do ochrony ptaków i ich siedlisk na Polderze Północnym nie będą możliwe bez przeprowadzenia konserwacji sieci melioracyjnej - kluczowej dla możliwości zarządzania wodą i dalej zapewnienia odpowiednich stosunków wodno-glebowych9 Dzialania C5). Dlatego też Projekt zasadniczo koncentruje się na częściowym odtworzeniu istniejącej dawniej sieci melioracyjnej i wykorzystaniem jej w celu piętrzenia poziomu wody i zarządzania nią w zależności od okresu fenologicznego oraz strefy uwilgotnienia.  

 

Na Polderze Północnym stwierdzono występowanie co najmniej 55 gatunków ptaków o różnym stopniu zagrożenia. Analiza raportów inwentaryzacji i monitoringu wykazała niską liczebność oraz niestabilność populacji poszczególnych gatunków (brak ciągłości lęgów), która jest odzwierciedleniem niestabilnych warunków siedliskowych. 

 

Specyficznym zagrożeniem, związanym nie tylko z wnioskowanym tutaj projektem, jest niska świadomość społeczna (wynik braku wiedzy i promocji) nt. znaczenia ekosystemów łąkowo-bagiennych - ma bardzo istotne i praktyczne znaczenie dla Projektu. Aspekt ten szczególnie problematyczny jest wśród rolników i samorządowców oraz najmłodszego pokolenia. W kontekście problemu szczególnie dotkliwy jest brak bezpośredniej, dobrej oraz praktycznej informacji o siedliskach łąkowo-bagiennych. Brak wiedzy w zakresie możliwości skutecznego gospodarowania na terenach łąkowo-bagiennych oraz promocji modelowych rozwiązań obrazujących i propagujących rozwiązania harmonijnego łączenia ochrony przyrody i aktywnego rolnictwa (w aspekcie potencjalnych korzyści), w oparciu o zasady zrównoważonego rozwoju. Na wszystkie te elementy nakłada się efekt czarnego PR wokół ochrony przyrody w ogóle. W konsekwencji mamy do czynienia nie tylko z niską świadomością, ale też często z otwartą niechęcią lub wrogością. Najważniejsze byłoby tu dostarczanie wiedzy o znaczeniu obszarów bagiennych dla rolnictwa – w tym ich potencjalnej wartości ekonomicznej dla rolników. Tymczasem, w skali kraju, brakuje współpracy w tym zakresie, a co za tym idzie wymiany doświadczeń i wspólnych zintegrowanych działań. Odpowiednia promocja i szerzenie wiedzy (w tym wskazywanie modelowych rozwiązań) są podstawowymi warunkami trwałości tego Projektu i jemu podobnych. Odpowiednie postawy i przychylność samorządowców i rolników oraz wiedza zdobyta przez młodych ludzi zagwarantują, że będą możliwe kolejne przedsięwzięcia osadzone na zasadach zrównoważonego rozwoju - w szczególności aktywnej ochrony siedlisk łąkowo-bagiennych w krajobrazie rolniczym oraz związanych z nimi gatunków ptaków i bioróżnorodności w ogóle. Wierzymy, że zaplanowane w projekcie działania na polu komunikacji społecznej zapewnią skuteczne wsparcie dla promocji idei ochrony i wartości bioróżnorodności – w odniesieniu do mokradeł w szczególności.