Artykuły

 

Teren realizacji Projektu jest fragmentem ogromnego obszaru, który pierwotnie porastała nieprzebyta puszcza o charakterze łęgowym (zalewowym), z licznymi naturalnymi łąkami, jeziorami oraz wydmami nanoszonymi przez wielkie masy wody. Wszystko to stanowiło jeden z największych kompleksów bagien w Europie.
 
Do tego położonych w rzadkiej na Ziemi strukturze geologicznej – w śródlądowej delcie, gdzie wody Warty łączyły się z Odrą. Obszar ten słynął ze wspaniałej przyrody - wielkiej obfitości zwierząt i wszelkich dóbr naturalnych. Osadnictwo rozwijało się na wysoczyznach okalających dawną dolinę Warty - szeroką miejscami na kilkadziesiąt kilometrów! 
 
Obszar ten w całości został zmeliorowany w XVIII i XIX w. Zasadnicze prace rozpoczęły się 1765 i trwały do 1842. Inicjatorem całego przedsięwzięcia był Cesarz Fryderyk Wielki. Cały przyujściowy odcinek (od Gorzowa Wielkopolskiego do ujścia na wysokości Kostrzyna) anastomozującej wówczas rzeki Warty i jej śródlądowa bagienna delta wraz z dopływami, zostały poddane robotom melioracyjnym na skalę niespotykaną w całej Europie. Celem całego przedsięwzięcia było udrożnienie Warty dla żeglugi i osuszenie całej niecki na potrzeby osadnictwa i rolnictwa. Prace pochłonęły gigantyczny budżet oraz wiele istnień ludzkich. Rozpoczęto je pomimo protestów miejscowej ludności, która z powodzeniem budowała swoje majątki na tym co zapewniała wyjątkowo hojna tam przyroda. Cały ten region został wkrótce nazwany Nową Ameryką, a nowopowstające osady przyjmowały takie nazwy jak Nowy Jork, Nowy Orlean, czy Jamajka. Ich mieszkańcy zwolnieni byli z podatków i służby wojskowej.
 
Obszar wdrożenia Projektu Bagna są dobre! Ujście Warty ogranicza się do tzw. Polderu Północnego – ok. 5tys. ha położonych pomiędzy głównym kanałem Warty od południa, zaś od północy drogą kolejową Gorzów Wielkopolski – Kostrzyn, która to droga biegnie po dawnym wale przeciwpowodziowym. Teren wdrożenia jest pozbawiony osadnictwa i był użytkowany rolniczo aż do lat 80tych XX w. W okresie PRL funkcjonował tam PGR, który prowadził intensywną gospodarkę łąkarską (4 pokosy rocznie!). Postępująca modernizacja i intensyfikacja użytkowania rolniczego (w tym zamiana użytków zielonych na gleby orne na obrzeżach), z czasem prowadziła do załamania reżimu wodnego i degradacji łąk.
 
W latach 90tych, wraz ze zmianą systemu społeczno-gospodarczego i upadku PGR-ów, tereny te przestały być użytkowane. Pozostała gęsta sieć urządzeń melioracyjnych, obecnie z wyjątkiem przepompowni (używanej jedynie w kierunku odwadniania) zniszczona upływem czasu i brakiem konserwacji lub zdewastowana i rozgrabiona. Sieć ta nie nadaje się do regulacji stosunków powietrzno-wodnych w profilu glebowym, co uniemożliwia skuteczne zarządzanie wodą ani w aspekcie korzyści rolniczych, ani tym bardziej siedliskowych/przyrodniczych. Budowle piętrzące są bez wyjątku rozgrabione i zdewastowane. Ich ponowne wykorzystanie jest możliwe po odpowiedniej odbudowie i modernizacji lub konserwacji, tak jak w przypadku rowów szczegółowych. Na dzień dzisiejszy urządzenia melioracyjne nie działają i w praktyce nie mogą spełniać swojej funkcji – przede wszystkim nie są w stanie utrzymać wody. Tak oto strategicznym problemem ochrony wilgotnych i mokrych siedlisk Polderu jest przesuszenie oraz w konsekwencji degradacja gleb na jego terenie. Bezpośrednią przyczyną tego stanu jest rozregulowana hydrologia z procesami typowymi dla terenów posusznych: remineralizacja, murszenie, zanik właściwości retencyjnych, szybki spływ sezonowych wód powierzchniowych (opadowych), stale nasilające się tempo sukcesji krzewów i ziołorośli. 
 
Wszystko to spowodowało znaczne zubożenie bioróżnorodności i wycofanie się wielu gatunków z terenu który ze względu na swoje położenie powinien być/mógłby być jednym z najcenniejszych w skali kraju i Europy – przede wszystkim z uwagi na awifaunę.
 
Kompleksowe studium wykonalności dla wdrożenia Projektu „Bagna są Dobre!” wykonane zostało na etapie pierwszym przedsięwzięcia, w latach 2008-10.